Polskie LNG – podsumowanie 2023 r.

Według opublikowanych danych, PGNiG (Grupa ORLEN) odebrał w terminalu w Świnoujściu w 2023 r. rekordowe 62 transporty gazu skroplonego o łącznym wolumenie ok. 4,66 mln ton LNG (ok. 6,43 mld m sześc.) i w porównaniu do 2022 r. to o ok. 0,26 mln ton LNG więcej (ok. 0,36 mld m sześc.).

Rys. 1
Odbiór LNG w Terminalu Świnoujście

Źródło: Opracowanie: Analiza Instytut Studiów Energetycznych na podstawie publicznie dostępnych danych

Od kilku lat, regularnie Instytut Studiów Energetycznych publikuje dane roczne jako podsumowanie polskiego LNG. Niezmiernie cieszy fakt, że pierwszy raz w historii, tak szybko i otwarcie, Grupa ORLEN zdecydowała się wreszcie zakomunikować oficjalne roczne zestawienie¹. Podkreślę, że od 2015 r. odebraliśmy 268 transportów (Rys. 2), a odebrane w 2023 r. w Świnoujściu ok. 6,43 mld m sześc. to znak, że gazowa infrastruktura krytyczna, jako warunek konieczny, acz nie wystarczający, spełnia swoje zadania.

Rys. 2
Ilość dostaw LNG do terminala Świnoujście

Źródło: Opracowanie: Analiza Instytut Studiów Energetycznych na podstawie publicznie dostępnych danych

Kolejny bardzo dobry rok zanotowała także Litwa (Rys. 3), gdzie w 2023 r. odebrano ok. 3 mln ton LNG, czyli ok. 4,1 mld m sześc. Podobnie jak w 2022 r. na Litwę przypłynęło 36 transportów, głównie z USA, w tym aż 6 transportów zakupionych przez PGNiG.

Przypomnę komunikat PGNiG z września 2022 r.², gdzie informowano o uzyskaniu możliwość regazyfikacji 6 TWh skroplonego gazu ziemnego rocznie, co odpowiada ponad 0,5 mld m sześc. Rezerwacja dotyczy okresu od 1 stycznia 2023 do 31 grudnia 2032 r.

Rys. 3
Odbiór LNG w terminalu Independence na Litwie

Źródło: Opracowanie: Analiza Instytut Studiów Energetycznych na podstawie publicznie dostępnych danych

Państwa członkowskie Unii Europejskiej (UE) znajdują się w „stanie podwyższonej gotowości gazowej” od września 2022 r., kiedy to gazociągi Nord Stream zostały poważnie uszkodzone, prawdopodobnie przez materiały wybuchowe. Te symboliczne „pęknięcia” zakończyły możliwość zwiększonych przepływów rosyjskiego gazu do Niemiec na poziomach notowanych przed inwazją Rosji na Ukrainę i wydawać się mogło, że zwiększyło to zależność Niemiec od importu LNG. Według szczegółowych danych publikowanych oficjalnie przez niemiecką rządową agencję BNetzA³, w związku ze słabnącym popytem, niemiecki import gazu ziemnego spadł w ubiegłym roku o 33 proc. Największy konsument gazu ziemnego w Europie zaimportował łącznie 968 TWh, co odpowiada 99 mld m sześc., w porównaniu z 1 437 TWh w 2022 r. (ok. 147 mld m sześc.).

To Norwegia zastąpiła Rosję, aż 43 proc. importowanego gazu ziemnego, kolejny kierunek to Holandia (26 proc.) i Belgia (22 proc.).

Co ciekawe, niemieckie terminale LNG⁴ odpowiadały za 7 proc. całego importu, ok. 7,1 mld m sześc. (69,7 TWh), czyli więcej niż wspomniana na początku Polska. Szacuje się, że ok. 4,7 mln ton LNG (ok. 6,4 mld m sześc.) dostarczono przez terminal Brunsbüttel FSRU. Warto tu także dodać, że niemiecki eksport gazu do krajów sąsiednich był znacznie niższy niż w poprzednim roku. Całkowity wolumen gazu wyeksportowanego w 2023 r. z terytorium Niemiec wyniósł 187 TWh (ok. 17 mld m sześc.) w porównaniu do 499 TWh w 2022 r. (ok. 51 mld m sześc.). Największe wolumeny trafiły do Czech (42 proc.), Holandii (19 proc.) i do Austrii (18 proc.).

Rys. 4
Kierunki import gazu do krajów UE

Źródło: ENTSOG, GIE, ING Research

Import gazu ziemnego do UE w 2023 r. wydawał się on być stabilniejszy, oczywiście z wyjątkiem pewnych zakłóceń w przepływach norweskich z powodu przedłużających się przestojów w okresie letnim. Wstępne dane pokazują, że w 2023 r. LNG stanowiło ok. 43 proc. całkowitego importu gazu do UE, co oznacza wzrost z 36 proc. w 2022 r. i 26 proc. w 2021 r. Udział Norwegii w 2021 r. wynosił ok. 26 proc., a w 2023 r. może wynieść nawet 31 proc.

Rys. 5
Udział rosyjskiego gazu w dostawach do krajów UE

Źródło: Financial Times w oparciu o S&P Global

Przykład niemiecki nie jest odosobniony. Udział rosyjskiego gazu w dostawach do krajów UE znacząco zmalał.

Financial Times (w oparciu o dane S&P Global), szacuje, że do UE zatłoczono gazociągami z Rosji ok. 24,5 mld m sześc. i dostarczono ok. 19,2 mld m sześc. rosyjskiego LNG (Rys. 4).

Reuters⁵ podaje natomiast, że dostawy gazu ziemnego do Europy przez rosyjskiego giganta energetycznego Gazprom spadły o 55,6 proc. do 28,3 mld m sześc. w 2023 r. Dodaje, że obliczenia, oparte na danych ENTSO-G i codziennych raportach Gazpromu dotyczących tranzytu gazu przez Ukrainę, wykazują, że średni dzienny eksport rosyjskiego gazu do Europy spadł do 77,6 mln m sześc. w 2023 r. ze 174,8 mln m sześc. w 2022 r.

Według danych LSEG⁶ rosyjski eksport LNG do Europy spadł o 1,9 proc. do 15,8 mln ton w 2023 r., a eksport LNG do Azji spadł o 11 proc do 14,9 mln ton. Całkowity eksport LNG z Rosji spadł w ubiegłym roku o 6 proc. do 31 mln ton. Rosyjski Novatek i należący do niego terminal Yamal LNG odpowiadał za największy wolumen eksportu na poziomie 18,7 mln ton oraz 800 000 ton z terminala Kriogaz-Vysotsk na Morzu Bałtyckim. Natomiast, zarządzany przez Gazprom terminal Sachalin-2 w pacyficznej części Rosji zmniejszył eksport LNG o 10 proc. do 10,1 mln ton w 2023 r. (Tabela 1).

Zwrócę jeszcze uwagę, że Gazprom informuje⁷, że całkowity eksport gazu do Chin za pośrednictwem gazociągu Siła Syberii wyniósł 22,7 mld m sześc. w 2023 r., czyli prawie 1,5 razy więcej niż 15,4 mld m sześc. zatłoczonych w 2022 r. Gazprom podkreśla, że gazociąg osiągnie pełną zdolność eksportową wynoszącą 38 mld m sześc. w 2025 r. Rosja zwiększa dostawy do Chin, aby zrekompensować utratę większości sprzedaży gazu ziemnego w Europie.

Tabela 1
Eksport LNG z Rosji [w mln t]

Źródło: LSEG

W 2023 r. stało się to, co podkreślam od lat, Stany Zjednoczone stały się największym eksporterem LNG na świecie, wyprzedzając Australię i Katar (Rys. 5) - według danych Bloomberg⁸ - USA wyeksportowały rekordowe 91,2 mln ton w 2023 r. (według danych LSEG, wolumen eksportu LNG z USA wyniósł 88,9 mln ton) i jest to wzrost o 13,7 mln ton w porównaniu do 2022 r. (77,5 mln ton). Eksport australijskiego LNG wyniósł ok. 90 mln ton, a katarskiego LNG ok. 89 mln ton.

Rys. 6
Dane dla 3 największych eksporterów LNG na świecie

Źródło: Bloomberg

Dodatkowo, w samym tylko grudniu 2023 r. USA wyeksportowały rekordowe 8,6 mln t LNG (Rys. 6), z czego 5,43 mln t (61 proc.) do Europy, a 2,29 mln t do Azji (26,6 proc.).

Rys. 7
Eksport LNG z USA

Źródło: Refinitiv Eikon

Po stronie największego nabywcy LNG, to Chiny odzyskały tytuł lidera importera LNG. Według danych Bloomberg⁹, dostawy LNG do Chin wzrosły w ubiegłym roku o 12 proc. do prawie 71 mln ton (Rys. 7).

Rys. 8
Dane dla 4 największych importerów LNG na świecie

Źródło: Bloomberg

Chociaż dostawy LNG do Chin pozostają poniżej poziomów z 2021 r., oczekuje się, że kraj ten będzie napędzał światowy wzrost popytu w następnej dekadzie.
Według Rystad Energy, import z Chin ma wzrosnąć o prawie 20 proc. do 84 mln ton do 2025 r. i do 136 mln ton do 2030 r. Drugie miejsce zajęła Japonia z importem na poziomie ok. 64 mln ton.

Ograniczony popyt na LNG był głównie spowodowany zwiększającym się udziałem wytwarzania energii elektrycznej z elektrowni jądrowych. Warto tu wspomnieć, że pod koniec roku, japoński dozór jądrowy (NRA) zgodził się na ponowną eksploatację największej na świecie elektrowni jądrowej Kashiwazaki-Kariwa o mocy 8,212 MWe (wygaszonej po awarii w elektrowni Fukushima Daiichi). Uwzględniając wzrost wytworzenia energii elektrycznej dzięki energii jądrowej oraz energii ze źródeł odnawialnych, Japoński Instytut Gospodarki Energetycznej (IEEJ) prognozuje, że import LNG do Japonii spadnie do 58,5 mln ton w roku podatkowym 2024/25.

Trzecia Korea Południowa importowała ok. 40 mln, a czwarte Indie ok. 20 mln t.

Rys. 9
Ceny LNG oraz ceny gazu ziemnego spot na wybranych rynkach

Źródło: JOGMEC

Na koniec 2023 r. cena amerykańskiego gazu ziemnego wynosiła ok. 2,55 USD/mmBtu w punkcie Henry Hub w Luizjanie, ok. 9,81 USD/mmBtu w Europie – Title Transfer Facility (TTF) w Europie i ok. 11,52 USD/mmBtu dla Japan Korea Marker (JKM) w Azji (Rys. 8).

Najstabilniejszy marker cenowy LNG, to obecnie Henry Hub. Według danych Refinitiv Eikon, benchmarkowa cena gazu ziemnego Henry Hub w USA w 2023 r. wyniosła średnio 2,57 USD/mmBtu, co oznacza spadek o ok. 62 proc. w porównaniu ze średnią roczną ceną z 2022 r.¹⁰

Azjatycki JKM przez pierwszą połowę roku utrzymywał się w okolicach poziomu 10 USD/mmBtu. W sierpniu 2023 r., możliwość strajku na instalacjach w Australii spowodowała, że ceny wzrosły do 15 USD/mmBtu. W październiku cena wzrosła do 17 USD/mmBtu głównie z powodu wybuchu konfliktu na Bliskim Wschodzie, lecz w listopadzie ryzyko geopolityczne nieco się zmniejszyło, a cena oscylowała wokół 14 USD/mmBtu. W grudniu obfita podaż i słaby popyt sprowadziły JKM do poziomu 11 USD/mmBtu. Przez cały rok cena TTF utrzymywała się poniżej JKM, lecz śledziła te same ryzyka geopolityczne co rynek azjatycki.

Europejski sezon grzewczy rozpoczął się z magazynami zapełnionymi zasadniczo w 100 proc. Dodatkowo ciepła jesień i łagodny początek zimy bez niskich temperatur powoduje, że od końca października 2023 r. TTF utrzymywał się w trendzie spadkowym (z 16,6 do 9,8 USD/mmBtu).

Prognoza ISE, w wariancie optymistycznym dla sprzedających, dla średnich cen gazu ziemnego zakłada średnią roczną cenę w punkcie TTF na poziomie 40,25 €/MWh i średnią roczną cenę punkcie Henry Hub na poziomie 3,13 $/mmBTU (Tabela 2).

Tabela 2
Prognoza średnich cen gazu ziemnego w punkcie TTF i Henry Hub – wariant optymistyczny dla sprzedających

Opracowanie: Analiza Instytut Studiów Energetycznych

Mimo trwającej już prawie 2 lata wojny w Ukrainie, prowokacji rosyjskich m.in. na Bałtyku, działań wojennych w Palestynie, niespokojnej sytuacji na Pacyfiku, to wydaje się, że europejski rynek gazu ziemnego nie mógł wejść w 2024 r. w lepszej kondycji¹¹.

dr inż. Andrzej P. Sikora – Prezes Zarządu Instytutu Studiów Energetycznych

¹ https://www.orlen.pl/pl/o-firmie/media/komunikaty-prasowe/2024/styczen-2024/Kolejny-rekordowy-rok-pod-wzgledem-importu-LNG-do-Polski

² https://pgnig.pl/aktualnosci/-/news-list/id/pgnig-z-dlugoterminowa-rezerwacja-mocy-regazyfikacyjnych-w-terminalu-lng-w-klajpedzie/newsGroupId/10184

³ https://www.bundesnetzagentur.de/SharedDocs/Pressemitteilungen/EN/2024/20240104_Gasversorgung2023.html

⁴ Terminal w Wilhelmshaven był pierwszym niemieckim terminalem, który został uruchomiony w grudniu 2022 r., a następnie terminale w Lubminie w styczniu 2023 r. i Brunsbüttel w marcu 2023 r. Najnowszy terminal LNG, Stade, został uruchomiony w grudniu 2023 r., a pierwsze odbiory LNG spodziewane są w lutym 2024 r.

⁵ https://www.reuters.com/business/energy/russian-pipeline-gas-exports-europe-down-56-2023-reuters-calculations-2024-01-02/

⁶ https://www.xm.com/research/markets/allNews/reuters/russian-lng-exports-to-europe-fell-19-in-2023-lseg-data-53729530

⁷ https://www.reuters.com/business/energy/russias-gazprom-breaks-daily-record-gas-supply-china-2024-01-03/

⁸ https://www.bnnbloomberg.ca/us-becomes-top-lng-exporter-after-overtaking-australia-and-qatar-1.2017226

⁹ https://www.bnnbloomberg.ca/china-regains-lng-buyer-s-crown-as-rivals-brace-for-more-growth-1.2017682

¹⁰ https://www.eia.gov/todayinenergy/detail.php?id=61183

¹¹ Zainteresowanym bardziej szczegółowymi danymi polecam przygotowany przez Reuters „Chartbook: Europe gas inventories and prices” https://tmsnrt.rs/3TRsQoP

Zobaczmy inne wiadomości z branży

1. W 2023 roku do Świnoujścia dotarły 62 dostawy skroplonego gazu ziemnego

2. ORLEN sfinalizował przejęcie 267 stacji paliw w Austrii

3. GAZ-SYSTEM wkrótce rozpocznie budowę nowych gazociągów na Śląsku