Raport POPiHN obala stereotypy

Czytanie pobudza myślenie, a myślenie - jak wiadomo - ma kolosalną przyszłość. Dlatego nie tylko ekspertom z branży energetyczno-paliwowej polecam lekturę raportu „Przemysł i Handel Naftowy” za 2022 r., przygotowanego przez POPiHN. Obala on kilka głęboko zakorzenionych stereotypów, dotyczących naszego rynku paliwowego.

Zacznijmy od powtarzanej wciąż tezy, że Orlen jest paliwowym monopolistą. Zgodnie z nieprawdziwym, acz chwytliwym twierdzeniem, to nasz narodowy koncern multienergetyczny swobodnie dyktuje ceny paliw, bowiem ma wyłączność na zaopatrywanie polskiego rynku w paliwa gotowe.
Pominę absurd tezy o swobodnym ustalaniu ceny benzyny i diesla, bowiem nie tylko analitycy paliwowi, ale każdy szanujący się dziennikarz czy ekspert gospodarczy dobrze wie, że ceny kształtuje rynek, czyli mechanizm popytu i podaży. Przeciwko rynkowi próbował działać Viktor Orban, a to zawracanie kijem rzeki skończyło się potężnym kryzysem paliwowym na Węgrzech.

Ale spójrzmy na dane z raportu POPiHN: otóż w ubiegłym roku 37 proc. popytu na benzynę, olej napędowy i gaz LPG zaspokajane było importem. Jeśli chodzi o olej napędowy, było to 31 proc., benzyny zaś – 21 proc.

Oznacza to, ze jeżeli faktycznie Orlen drakońsko windowałby ceny, właściciele stacji nie mieliby problemu ze zwiększeniem importu tańszego paliwa z zagranicy. Tyle, że polskie paliwo niezmiennie należało do najtańszych w Europie, mimo zwyżki cen z powodu wojny i zwiększonego popytu na diesel.

Ceny paliw w naszym kraju wzrosły dużo mniej, niż na europejskich giełdach, a i dzisiaj utrzymują się w pierwszej piątce najniższych cen wśród państw UE. Było to możliwe m.in. dzięki obniżce stawki VAT, ale także właśnie polityce cenowej Orlenu, który ze sprzedaży detalicznej paliw czerpie coraz mniejsze zyski, poszukując ich w innych obszarach, na przykład na rynkach zagranicznych.

Raport „Przemysł i Handel Naftowy” przynosi odpowiedź na inne, równie często zadawane pytanie: dlaczego ceny ropy BRENT spadają, a ceny paliw gotowych nie?

Otóż z przedstawionych danych widać wyraźnie, że jeszcze nigdy nożyce między ceną surowca a ceną paliw nie były tak mocno rozwarte. Przede wszystkim z powodu wojny na Ukrainie i zwiększonego popytu na paliwa w Europie, ale też rosnące koszty transportu morskiego, energii i gazu.

Możemy stwierdzić definitywnie: cena baryłki ropy stała się tylko jednym z wielu czynników kształtujących cenę benzyny i diesla. Świat powinien z mniejszym napięciem śledzić decyzje państw OPEC+ o zwiększeniu bądź zmniejszeniu wydobycia, a z większą niż dotąd uwagą patrzeć na światowe łańcuchy dostaw, unijną politykę klimatyczną i nieustannie – na wojnę rosyjsko-ukraińską. Bez jej zakończenia trudno bowiem mówić o szansach na dłuższą stabilizację na rynku paliwowym i rynkach surowcowych w ogóle.

Po raz pierwszy w historii notowanie te rozjechały się tak bardzo, co potwierdza, że w obliczu wojny nie można wywodzić cen paliw z cen ropy naftowej

dr Piotr Balcerowski – Wiceprezes Instytutu Staszica