Czym jest dekarbonizacja?

Dekarbonizacja to proces redukcji emisji dwutlenku węgla (CO₂) oraz innych gazów cieplarnianych emitowanych przez przedsiębiorstwa. Dąży ona do minimalizacji wpływu działalności przemysłowej na środowisko, poprzez zmniejszenie zużycia paliw kopalnych, zwiększenie efektywności energetycznej oraz wprowadzenie odnawialnych źródeł energii.

Głównym celem dekarbonizacji jest osiągnięcie neutralności węglowej, czyli równowagi między emisją gazów cieplarnianych a ich pochłanianiem przez naturalne lub sztuczne systemy sekwestracji, takie jak lasy, technologie wychwytywania i składowania dwutlenku węgla (CCS) czy zalesianie.

Podstawy prawne i regulacje

Dekarbonizacja nie jest jedynie dobrowolnym działaniem, ale również wynika z obowiązujących regulacji prawnych. W Unii Europejskiej jednym z kluczowych dokumentów regulujących emisję CO₂ jest Europejski Zielony Ład (European Green Deal). Dokument ten zakłada, że UE osiągnie neutralność klimatyczną do 2050 roku. Ponadto, Dyrektywa ETS (EU Emissions Trading System) wprowadza system handlu emisjami obligujący przedsiębiorstwa do zakupu uprawnień do emisji CO₂.

System handlu emisjami (ETS)

System ETS to narzędzie rynkowe, które pozwala na handel uprawnieniami do emisji gazów cieplarnianych. Każde przedsiębiorstwo objęte systemem ETS musi posiadać odpowiednią ilość uprawnień na pokrycie swoich emisji. Jeśli firma zredukuje emisje poniżej posiadanych uprawnień, nadmiar może sprzedać innym podmiotom. To rozwiązanie motywuje przedsiębiorstwa do inwestowania w technologie ograniczające emisje, ponieważ każda zaoszczędzona tona CO₂ może przynieść dodatkowe dochody.

Które przedsiębiorstwa są objęte systemem ETS?

System EU ETS obejmuje głównie sektory i przedsiębiorstwa charakteryzujące się wysoką emisją gazów cieplarnianych. W szczególności:

1. Elektrownie i ciepłownie – duże instalacje wytwarzające energię elektryczną i ciepło z paliw kopalnych, takie jak węgiel, gaz ziemny czy ropa naftowa.
2. Przemysł energochłonny:

• Hutnictwo żelaza i stali – produkcja stali, żelaza oraz półproduktów stalowych,
• Rafinerie ropy naftowej – zakłady przetwarzające ropę naftową na paliwa,
• Przemysł cementowy i wapienniczy – produkcja cementu, klinkieru oraz wapna,
• Przemysł chemiczny – produkcja chemikaliów, takich jak amoniak, kwas azotowy czy kwas adypinowy,
• Przemysł szklarski – huty szkła,
• Przemysł papierniczy – zakłady produkujące papier i celulozę.

1. Lotnictwo – loty komercyjne realizowane wewnątrz Europejskiego Obszaru Gospodarczego (EOG),
2. Duże instalacje spalania – instalacje o mocy cieplnej powyżej 20 MW, w tym elektrownie i zakłady przemysłowe.

Przedsiębiorstwa objęte systemem ETS są zobowiązane do monitorowania, raportowania i posiadania odpowiedniej ilości uprawnień na każdą tonę wyemitowanego CO₂. Dla firm, które nie są w stanie zredukować swoich emisji do wymaganych poziomów, zakup dodatkowych uprawnień jest koniecznością. Generuje to dodatkowe koszty operacyjne. Z kolei nadmiarowe uprawnienia mogą zostać sprzedane. Motywuje to do inwestowania w technologie redukujące emisje.

Korzyści z dekarbonizacji dla przedsiębiorstw

Choć dekarbonizacja może na pierwszy rzut oka wydawać się wyzwaniem, niesie ze sobą szereg korzyści dla przedsiębiorstw:

1. Oszczędności energetyczne – inwestycje w efektywność energetyczną oraz odnawialne źródła energii mogą prowadzić do znacznych oszczędności na rachunkach za energię. Na przykład, instalacja paneli fotowoltaicznych na dachach zakładów przemysłowych może obniżyć koszty operacyjne związane z zakupem energii elektrycznej,
2. Zwiększenie konkurencyjności – przedsiębiorstwa, które wdrażają strategie dekarbonizacji, często zyskują przewagę konkurencyjną. Klienci i inwestorzy coraz częściej zwracają uwagę na ekologiczne aspekty działalności firm, co może prowadzić do zwiększenia lojalności klientów oraz lepszego dostępu do kapitału,
3. Redukcja ryzyka regulacyjnego – przedsiębiorstwa, które proaktywnie dążą do redukcji emisji, są lepiej przygotowane na przyszłe regulacje prawne. W ten sposób minimalizują ryzyko finansowe związane z ewentualnymi karami za nadmierne emisje CO₂,
4. Możliwości zarobkowe poprzez handel emisjami – dzięki systemowi ETS, firmy, które osiągną znaczące redukcje emisji, mogą sprzedawać nadmiarowe uprawnienia, generując dodatkowy dochód. To motywuje przedsiębiorstwa do dalszej optymalizacji procesów produkcyjnych i inwestowania w nowoczesne technologie,
5. Poprawa wizerunku i relacji z interesariuszami – dekarbonizacja pozytywnie wpływa na postrzeganie firmy przez pracowników, klientów, dostawców oraz społeczność lokalną. Firmy, które angażują się w ochronę środowiska, są odbierane jako bardziej odpowiedzialne społecznie. Wszystko to przekłada się na polepszenie relacji z interesariuszami.

Przykłady firm wdrażających dekarbonizację

Wiele przedsiębiorstw na całym świecie już podjęło działania na rzecz dekarbonizacji. 

Na przykład, Schumacher Packaging zobowiązał się do osiągnięcia neutralności węglowej w produkcji papieru i opakowań do 2035 roku. Firma ta nie tylko tworzy ekologiczne produkty i rozwiązania, ale sama również przestrzega 17 Celów Zrównoważonego Rozwoju oraz od lat jest nagradzana wyróżnieniem EcoVadis.

Innym przykładem jest IKEA, która również mówi o osiągnięciu pełnej neutralności klimatycznej do 2030 roku. Planuje ona zredukować emisje na każdym etapie łańcucha dostaw oraz zwiększyć udział energii odnawialnej w swoich operacjach.

Również w Polsce wiele firm ogłosiło już i aktywnie wdraża strategie dekarbonizacji. Działania te związane są m.in. z inwestycjami w odnawialne źródła energii, w tym farmy wiatrowe i fotowoltaiczne oraz magazyny energii, rozwój technologii wodorowych, modernizację zakładów, optymalizację zużycia energii, instalację katalizatorów czy udział w projektach związanych z wychwytywaniem i składowaniem dwutlenku węgla (CCS). 


Podsumowanie

Dekarbonizacja jest nieuniknionym kierunkiem rozwoju współczesnych przedsiębiorstw przemysłowych. Nie tylko stanowi odpowiedź na rosnące wymagania regulacyjne, ale również daje szansę na oszczędności oraz poprawę konkurencyjności na rynku. Dzięki systemowi handlu emisjami, firmy mają dodatkową motywację do redukcji emisji Przynosi to wymierne korzyści finansowe. Dla właścicieli firm oraz specjalistów ds. ochrony środowiska i ESG, wdrożenie strategii dekarbonizacji powinno być jednym z priorytetów, który pozwoli na zrównoważony rozwój w przyszłości.

Od lat opracowujemy i wdrażamy strategie zeroemisyjne wspierając przedsiębiorstwa na całym świecie w realizacji procesów dekarbonizacyjnych. Dzięki temu znamy rzeczywiste korzyści, nie tylko te finansowe, jakie podjęte działania przynoszą tym firmom. I choć przy pierwszym podejściu, dekarbonizacja wydaje się kosztochłonna, to w perspektywie kilku lat jest inwestycją, która w pełni się zwraca.